СЕКТОРОТ ЗА ТОВАРЕН ПАТЕН ТРАНСПОРТ СЕ ОЧЕКУВА ДА ПОРАСНЕ СЛЕДНАТА ГОДИНА. КОЈ БИ ИМАЛ НАЈГОЛЕМ БЕНЕФИТ?

Товарниот патен транспорт во Европа изгуби повеќе од 6% од својата вредност оваа година, според проценките на Transport Intelligence (TI). Се очекува секторот да биде во раст до 2024 година за повеќе од 3% годишно во просек, главно како резултат на меѓународниот транспорт.

Според Transport Intelligence, пазарот на патен транспорт во Европа ќе вреди 324 милијарди евра на крајот на 2020 година. Ова е за 6,2% под нивото на крајот на 2019 година, кога пазарот за патен транспорт вредеше 352 милијарди евра.

Падот за оваа година е, се разбира, резултат на пандемијата КОВИД-19, што доведе оваа пролет локдауните низ цела Европа. Како резултат, производството престана на целиот континент, што влијаеше на побарувачката за транспорт, вклучително и превоз на патишта, со најголем удел на паневропскиот пазар на транспорт.

Во април, производството во ЕУ претставуваше едвај 70% од нивото од претходната година. По укинувањето на голем дел од ограничувањата и враќањето во летните месеци, нивото на производство достигна 94% од резултатот во 2019 година во септември. Додуша, вториот бран на пандемијата наесен веројатно не дозволи индустријата целосно да закрепне, но неговото здраво ниво е добар сигнал за пазарот на транспорт следната година.

Од друга страна, малопродажбата, по привремениот колапс во пролетта, се врати на нивоата пред пандемијата, главно поради експлозијата на електронската трговија. Продажбата преку Интернет бара високи нивоа на акции од трговците на мало, што го поттикнува (и ќе продолжи да го води) логистичкиот сектор.

Економското закрепнување ќе го поддржува транспортот

Аналитичарите на ТИ предвидуваат дека растот на пазарот за патен транспорт во наредните четири години ќе биде 3,4% во просек годишно. На крајот на 2024 година се очекува да достигне 378,1 милијарди евра.

Прогнозите покажуваат дека европската економија брзо ќе закрепне по падот на оваа година. Според ММФ, просечната годишна стапка на раст на БДП во Европската унија во текот на следните четири години се очекува да биде 3,2%, а нивото на производството пред пандемијата треба да се достигне во 2022 година.

TI тврди дека, на краток рок, патниот транспорт веројатно ќе се претпочита од другите начини на транспорт во Европа како пофлексибилен и во директен контакт со клиентот. Засега, стапките на патниот превоз опаднаа како резултат на помалата побарувачка и прекумерната понуда на капацитет. Иако побарувачката најверојатно ќе се врати наскоро во 2021 година со очекуваниот пролетен скок и укинување на ограничувањата на пандемијата, ниските цени на горивата ќе им овозможат на превозниците да ги одржат своите стапки конкурентни со другите начини на транспорт.

На среден рок, сепак, стапките веројатно ќе се зголемат. Прво, цените на горивата се менуваат во циклуси и веројатно на крајот ќе се зголемат. Второ, ако транспортните компании банкротираат (што не е исклучено), помалата понуда на превозни средства исто така ќе доведе до повисоки цени. Влегувањето во сила на Пакетот за мобилност на почетокот на 2022 година исто така ќе влијае на нивото на цените на превозниците низ цела Европа.

Стабилен раст на домашните рути

Што се однесува до сегментите на патниот транспорт, транспортот меѓу европските земји ќе се развива побрзо во наредните години отколку домашниот. Внатрешниот пазар се очекува да порасне во просек од 3,1% помеѓу 2020 и 2024 година, додека меѓународниот транспорт се очекува да порасне за 4,2% секоја година.

Вредноста на домашниот транспорт во европските земји се очекува да падне за 5,5% во 2020 година. Овој сегмент подобро ја издржа оваа пандемиска година отколку меѓународниот транспортен пазар и, според експертите, веќе достигна нивоа пред пандемијата во третиот квартал од оваа година. Во наредните години, потрошувачката ќе продолжи да го движи економското закрепнување во европските земји.

Потенцијална закана е прашањето за владините програми за поддршка на компаниите, кои се покажаа многу корисни оваа година за одржување во живот на многу компании и многу работни места. Овие програми најверојатно ќе бидат укинати во текот на следните неколку месеци, што може да се претвори во тешкотии за многу деловни субјекти доколку економското закрепнување не е доволно.

Вредност на пазарот за превоз на патишта во Европа (во милијарди евра)

2019                     2020                2024 година

Меѓународен патен транспорт            104,9                   96,6                  114,1

Домашен патен транспорт                   247,1                    233,5               264,1

Вкупен патен транспорт                         352                      324                  378.1

Меѓународната трговија како лост на транспорт

Што се однесува до меѓународниот транспорт, неговиот раст во наредните години треба да биде подинамичен од оној на внатрешните пазари. Во исто време, пак поради затворањето на границите на пролет, падот на оваа година во овој сегмент беше многу подлабок од оној на внатрешниот пазар, со 7,9%.

Посилниот раст во следните години ќе биде поттик пред се од очекуваниот скок во трговијата меѓу земјите на ЕУ. Според ММФ, трговијата меѓу земјите од еврозоната се очекува да порасне во просек за 5,1% помеѓу 2020 и 2024 година, што е многу побрзо од гореспоменатиот очекуван раст на БДП во Европа (3,2%).

Како што посочува TI, ова дава сооднос трговија-БДП од 1,6, додека во изминатата деценија тој беше претежно околу 1. Растот на индустриското производство на континентот, исто така, ќе го поттикне развојот на транспортот меѓу земјите. Европските економии се тесно поврзани и потребни се суровини и компоненти произведени во други земји за да се произведат многу добра.

Брегзит останува интересно прашање. Прогнозите на TI претпоставуваат дека ЕУ и Велика Британија на крајот ќе потпишат трговски договор со кој ќе се утврдат односите меѓу двете страни по 1 јануари 2021 година. Сепак, недостатокот на договор веројатно ќе има негативно влијание врз нивото на транспорт меѓу страните.