НЕВЛАДИНИТЕ ОРГАНИЗАЦИИ ПРЕДЛАГААТ ПЕТ EKO-ПРИЈАТЕЛСКИ ПОЛИТИКИ ЗА ЕВРОПСКАТА ЖЕЛЕЗНИЧКА РЕНЕСАНСА

Група европски климатски невладини организации предложија пет политики за поттикнување на модалното преминување на железничкиот превоз како поддршка на целите на ЕУ за намалување на штетните стакленички гасови.

Лена Донат, советник на политиката за ниско-јаглеродната мобилност во организацијата за развој и заштита на животната средина Германвоч, објаснува што е потребно…

Предлозите за меѓународни брзи и ноќни железнички услуги „Trans Europ Express 2.0“ и заедничката платформа за резервации за меѓународен превоз на патници треба да дискутираат на темите за иновативниот одржлив и дигитален меѓународен железнички транспорт на престојниот министерски самит на ЕУ што треба да се одржи на 21 септември.

Оваа виртуелна конференција, свикана од Германија како носител на Претседателството на Советот на ЕУ, доаѓа во вистинско време: 24 земји-членки на ЕУ се согласија во јуни да го зајакнат меѓународниот железнички транспорт, Зелениот договор на Европската комисија ќе вклучи иницијативи за железница, а 2021 година треба да биде Европската година на железницата.

Можеби неразбирливи предлози за нас, но за граѓаните на ЕУ…

Земјите-членки на ЕУ мора да донесат правилни одлуки сега, за да ја направат Европската година на железницата успешна и да ја предизвикаат многу потребната железничка ренесанса. Ова нуди ситуација на вин-вин за Европа:

• економско закрепнување: дополнителни инвестиции во нови или обновени возови и станици можат брзо да создадат нови работни места, да додадат вредност и да помогнат во закрепнување од кризата со Ковид-19;
• Европска кохезија: железничкиот систем е еден од најмалку „европеизираните“ сектори, со неразвиени прекугранични врски. Зајакнувањето на мрежата, вклучително и во периферните или посиромашните региони, може да помогне во заживување на европскиот дух;
• клима: Европскиот зелен договор има за цел да ги намали штетните емисии од транспортот за 90% до 2050 година. Ова бара пренасочување на значителен дел од воздушниот и патниот сообраќај кон железницата, што е веќе најчистиот начин на превоз на патници. Амбиција на Европската комисија да ја зголеми климатската цел на ЕУ до 2030 година значи дека железницата ќе има потреба од значителен поттик во многу блиска иднина.

Климатски невладини организации Germanwatch (Германија), Транспорт и животна средина (Белгија), Институт за граѓански работи (Полска), Франција Природно опкружување (Франција), ЕКОДЕС (Шпанија) и Еко-унија (Шпанија) сметаат дека земјите-членки на ЕУ треба да бараат договор за следниве прашања:

Олеснете го пребарувањето и резервирањето во возовите

Не постои јавно достапна платформа што ги покажува сите постоечки врски со воз во Европа и не е можно да се споредат сите цени и да се резервираат меѓународни билети за воз преку интернетска продавница  (one-stop shop)

ЕУ треба да создаде правни основи за интегриран систем за плаќање билети и плаќања ширум ЕУ. Потрошувачите треба да можат да резервираат билети за железница за какво било поврзување во ЕУ преку единствена платформа.

За таа цел, ЕУ треба да ги задолжи транспортните оператори да споделуваат статички и динамични податоци, вклучувајќи ги и податоците за цените.

Европеизација на планирањето и управувањето на меѓународните услуги

Постоечката меѓугранична инфраструктура не е целосно искористена, делумно поради недостаток на интерес од страна на железничките оператори и делумно поради тешкотијата за координација на меѓународните услуги.

Ние веруваме дека ЕУ треба да создаде европски орган што ќе ја предвидува побарувачката, ќе го проценува нивото на потребните услуги (дестинација, фреквенција, брзина) и доделува капацитети.

Таквиот орган може да идентификува интересни рути кои сè уште не се целосно искористени и да ги направи овие информации достапни за железничките оператори. Исто така, може да се утврдат деловите од посакуваната мрежа каде услугите ќе бидат комерцијални одржливи и оние каде што ќе бидат потребни договори за обврски за јавни услуги. Trans Europ Express 2.0 може да стане предводник на оваа иницијатива.

Нови меѓународни услуги

Повеќе од 11 000 различни национални правила се применуваат врз железничкиот транспорт во ЕУ, со многу различни системи за сигнализација и контрола на брзината, различни безбедносни системи и системи за електрификација што се користат.

Хармонизацијата напредува полека, и ова го прави бизнисот за меѓународни врски често слаб. Недостатокот на интероперабилен возен парк што може да работи на различни национални железнички системи е исто така голема пречка.

За да се стимулираат меѓународните врски, веруваме дека ЕУ и земјите-членки треба да распишат тендери за прекугранични договори за јавни услуги за главните релации и да воспостават јавно управуван фонд на интероперабилен возен парк или да обезбедат финансирање или гаранции за купување или изнајмување на интероперабилен возен парк.

Инвестициска иницијатива „Ренесанса на железницата – Поврзете ја Европа“

Развојот на Трансевропската мрежа се одложува веќе многу години, а само за завршување на основната мрежа на ТЕН-Т коридорите сè уште се потребни 500 милијарди евра до 2030 година.

Со почетокот на Европската година на железницата, земјите-членки и Комисијата треба да дадат силен притисок за комплетирање на основната мрежа на ТЕН-Т, како и за подобрување на другите меѓугранични врски. Планот за закрепнување на ЕУ претставува клучна можност за овој потфат.

Правилно формирање на цените за да се создадат еднакви услови за игра

Според сегашниот даночен систем, железницата има јасен недостаток во споредба со воздушниот и патниот превоз, додека воздушниот сообраќај во голема мера е ослободен од оданочување.

Следната година, ЕУ ќе ги разгледа Директивата за оданочување на енергијата и системот на ЕУ за трговија со емисии. Клучно е земјите-членки да го поддржат воведувањето данок на керозин ширум ЕУ и целосната аукција на додатоците на ЕТС дозволите за авијација, со цел да се создадат еднакви услови помеѓу железницата и воздухопловството.

ЕУ исто така треба да разгледа алтернативни механизми на финансирање за да ги намали надоместоците за пристап до пругата за железниќлите оператори.

Каде сме ние во приказната?

Период е кога државата ги одредува стратешките планови за наредниот мандат. Исто така, ни престои период на пристапни преговори со ЕУ.

Секако и ние како дел од невладиниот сектор во нашата држава активно се вклучуваме со предлози во овој сектор кој еминентно ќе биде двигателот на транспортот во ЕУ.

Се надеваме дека и краеторите на државната стратегија ќе ја согледаат железничката „ренесанса“ во ЕУ и навистина ќе изнајдеме начин до 2030 година да се приклучиме на иницијативата.