ДАЛИ ЦЕНИТЕ НА КОНТЕЈНЕРСКИОТ ТРАНСПОРТ ЌЕ СЕ ВРАТАТ НА НИВОТО ПРЕД КОРОНАТА?

Зголемената побарувачка за цела лепеза на стоки, недостигот на контејнери, пренатрупани пристаништа, премалку бродови, но и тешкотиите во обезбедувањето работна сила, резултираа со криза на транспортните капацитети на сите важни поморски патишта.

Различни нарушувања во синџирот на снабдување предизвикани од пандемијата, во комбинација со дополнителни проблеми, како што се последиците од блокадата на Суецкиот канал, доведоа до вртоглави цени на превозот и највисока заработка на бродарите од 2018 година.

Во средината на септември, транспортот на контејнери од 40 стопи од Кина до Европа чинеше неверојатни 7-8 пати повеќе од порано!

Дали е тоа балон ефект што на крајот ќе пукне или ќе се воспостават нови правила на игра на пазарот, е едно од главните прашања што треба да се одговори.

Иако настаните од март минатата година покажаа дека денес, повеќе од кога било, потребно е да се биде повнимателен во давањето прогнози, предвидувањата на светските консултантски компании најмногу ја поддржуваат тезата дека со намалувањето на пандемијата и намалувањето на метежот, цените ќе паднат.

Од друга страна, аналитичарите генерално тврдат дека нема ни да се приближат до нивоата пред пандемијата. Ова е мислењето на значителен дел од претставниците на домашната транспортна и логистичка индустрија, која во изминатите месеци интензивно се бори со тешкотиите предизвикани од високите цени на контејнерскиот транспорт.

Извесно е дека, се додека пазарот го прифаќа растот на цената на транспортот, кој возарите го задржуваат на историски максимум, не може да се очекува нормализирање на состојбите. Бидејќи имаме ситуација кога цената на прекуокеанскиот контејнерски транспорт е околу 7-8 пати повисока, не можеме да очекуваме ништо повеќе од повисоки цени на финалните производи и недостиг на клучните места за снабдување.

Но, има и фактори кои ни даваат оптимизам и не тераат да веруваме дека ситуацијата ќе се стабилизира. Во моментов има значителни притисоци на страната на побарувачката, а недостигот на опрема, пренатрупаните пристаништа, намалувањето на работната сила на бродовите, пристаништата, аеродромите и во патниот транспорт дополнително придонесоа за намалување на транспортните капацитети. Состојбата со цените би можела донекаде да се стабилизира кога пазарот ќе се стабилизира, постепено, во периодот од следните две, две и пол години.

Светскиот индекс на контејнери на лондонската консултантска компанија Drewry, која ги следи линиите Исток-Запад, по една година нагорна линија во првата недела од октомври, забележа скромен пад од 2,2% во споредба со претходната недела.

Како причина, аналитичарите на Drewry ја наведуваат одлуката на неколку водечки бродски компании да ги замрзнат своите цени врз основа на „одржување долгорочни односи со клиентите“. Сопствениците на стоката, пак, овој потег го оценуваат како капка во морето, бидејќи сегашните цени се веќе многукратно повисоки во однос на минатогодишниот компаративен период.

Бидејќи има многу причини за „експлозијата“, цената на транспортот не може да се очекува, па макар и едноставен исход на настанот, па тешко е да се предвиди во кој период ќе се случи стабилизацијата.

На пример, постојат стравувања дека кревките можности во глобалната трговија сега би можеле да бидат погодени од недостигот на енергија во кинеските пристаништа, затоа планирањето сега е клучно и треба внимателно да се врши.

Групацијата Расел известува дека енергетската криза што ја зафати Кина може да го наруши трговскиот тек во вредност од 120 милијарди долари. Некои од клучните кинески пристаништа, како Нингбо, Гуангжу, Јантиан и Шеку, се наоѓаат во погодените провинции.

Ако ги погледнеме показателите кои говорат во прилог на враќање на постабилно ниво, освен правилото дека по големите социјални и економски шокови (како што е пандемијата COVID-19), во одреден момент пазарот секогаш се движи кон рамнотежа, на ублажување на цените секако ќе биде под влијание на дополнителни фактори. Меѓу нив е и фактот дека превозниците напорно работат на зголемување на сопствените капацитети, а водечките светски бродоградилишта интензивно примаат нарачки за нови контејнери. Откако договорениот нов транспортен капацитет ќе биде оперативен на пазарот, може да дојде до подобра рамнотежа на понудата и побарувачката. Се очекува тоа да се случи во следните две години, односно во текот на 2023 година.

Целокупната состојба значително се одрази на трендовите во производството на самите контејнери. Бродарите се повеќе се одлучуваат да имаат контејнери во нивна сопственост, што влијаеше на силниот моментум на индустријата и доведе до рекордни количини и цени.

Според аналитичарите, годинашното производство на нови контејнери може да достигне 5,2 милиони ТЕУ (Twenty-Foot equivalent Unit), што е за 67% повеќе отколку во 2020 година.