ДАЛИ ЌЕ БИДЕ ПОТРЕБЕН „ИМУНИТЕТЕН ПАСОШ“ ЗА ДА СЕ ПАТУВА ВО ИДНИНА?

Некои од првите земји каде се појави коронавирусот, бргу донесоа здравствени сертификати – но дали „пасошите за имунитет“ навистина можат да ни помогнат повторно да патуваме безбедно?

Глобалната економија е сериозно нарушена од Ковид-19, вирусот кој предизвика особено уништување на туристичката индустрија. Додека чекаме меѓународните патувања да се вратат во нормала, односно кога владите ќе започнат да ги ставаат стапките од вирусот под контрола со вакцинација, играта на чекање многу авиокомпании, тур-оператори и хотели не се подготвени да ја играат.

Во последниве месеци, идејата за воведување пасоши за дигитален имунитет започна да кружи како потенцијален спас за започнување на меѓународно патување за одмор.

„Пасошот за имунитет би бил доказ за имунитет за вирусот Ковид-19“, изјави Хусеин Касаи, ко-основач и извршен директор на „Онфидо“, лондонска технолошка компанија специјализирана за биометриско сертифицирање на лица. „Тој е дизајниран да му помогне на поединецот да докаже дека е тестиран и дека резултатот од тестот му припаѓа, но без да споделува лични информации“. – додава тој во изјавата.

Имунитетните пасоши во моментов се испитуваат првенствено во корист на фронталните медицински работници, што им овозможува да продолжат безбедно да работат со намален ризик од појава на новозаразени.

Во април, Онфидо беше поканет да достави предлог за дигитални здравствени сертификати до Комитетот за наука и технологија во парламентот на Обединетото Кралство.

Според нивниот предлог, Онфидо дава имунитетни пасоши како „основата на новата нормалност“. Тие ќе им овозможат на корисниците да создадат дигитален идентитет со поставување на официјален документ (како што е пасош или возачка дозвола) заедно со селфи фотографија на нивниот телефон, што ќе биде потврдено со помош на AI технологија.

Идентитетот потоа ќе биде поврзан со потврда за имунитет издадена од национална здравствена служба. Крајниот резултат би бил код на нивниот телефон кој може да се скенира за да влезе во одредени објекти, јавни згради или аеродроми. Онфидо би ја обезбедил технологијата за проверка на идентитетот на корисниците, но на владата на Обединетото Кралство ќе биде безбедно да управува со здравствените податоци и да воведе систем за тестирање на имунитетот.

Разгледувањето на пасошите за имунитет во Велика Британија е сè уште во рана фаза, а британската влада ги испитува поднесоците од други фирми како што се Јоти, Номидио и од Берлин, IDnow.

Комисијата сè уште се нема изјаснето дали Велика Британија формално ќе усвои пасоши за имунитет, но потенцијалот за такви документи да забрзаат повторно отворање на делови од јавниот живот предизвика слични предлози да се појават во Германија, Индонезија, Италија, Израел, Колумбија, Аргентина, Естонија и САД.

Билет за заживување на туристичката индустрија

Враќањето на патувањата е клучно за глобалното закрепнување на економијата. Според Светскиот совет за патувања и туризам, во 2019 година преку туризмот се остварени скоро 9 трилиони американски долари во светскиот БДП и опфаќа 330 милиони работни места – приближно една на 10 работни места низ целиот свет.

Сепак, за целосно започнување на патувањето, владите разбирливо ќе бараат доказ дека луѓето не носат Ковид19 со себе. Презентирањето потврден доказ за имунитет може да стане услов за патниците пред авиокомпаниите да им дозволат да се качат на лет, слично на пасош или виза.

Џон Холанд-Кеј, извршен директор на најфреквентниот аеродром во Велика Британија, Хитроу, го поздрави воведувањето на меѓународно признат пасош за имунитет, додека признавањето на успехот на таквата шема ќе зависи од другите земји што ќе усвојат слични системи.

„Ако владата на Велика Британија, како еден од најголемите воздухопловни бази во светот, треба да се состане со Европската унија и Соединетите држави, затошто тие имаат глобална дипломатска и економска моќ да го постават меѓународниот стандард“, изјави за Sky News во мај.

Здравствените сертификати исто така почнуваат да се тестираат од страна на  хотелите. Sidehide, платформа за бесконтактни резервации преку Интернет, објави во мај дека ќе соработува со Онфидо за да испорача систем за бесконтактни резервации со помош на пасоши за имунитет.

Корисниците ќе можат да користат QR-код за да го потврдат нивниот статус на имунитет и потоа да резервираат хотел директно преку апликацијата. Патниците се пријавуваат при пристигнување преку апликацијата и можат да одат директно во нивната соба без никаков контакт со персоналот на хотелот.

Проблемот со тестирање за имунитет

Можеби најголемата пречка што стои на патот на воведување на пасоши за имунитет е научното знаење за самиот Ковид-19. Сè уште е нејасно колку се точни тестовите на антитела и кога се откриваат антителата, односно колку долго тие остануваат во нечие тело.

Кога човечкото тело ќе биде нападнато од инфекција, одговорот на нашиот имунолошки систем е да произведе антитела кои помагаат да се открие и уништи вирусот. Овие антитела можат да останат во нашата крв одреден период по заздравувањето за да се заштитат од повторени инфекции. Антителата се едни од клучните одбрана од инфекција, поради што станаа фокусна точка за тестирање.

Но, за да функционира пасошот за имунитет, владите и здравствените лекари имаат потреба од сигурни тестови за серологија кои можат точно да ги идентификуваат антителата во крвотокот на една личност, што според Светската здравствена организација не е можно во овој момент.

Шемата на „Емирати“ за преглед на патниците во авиокомпаниите за антитела „Ковид-19“ со употреба на брзи имунодијагностички тестови е повлечена откако ревизијата открила дека само 30% од резултатите биле точни. Лажните резултати може да доведат до добивање статус на имунитет на поединци дури и ако тие никогаш не се заразиле со вирусот.

Понатамошна компликација е што во некои случаи се покажало дека кај пациентите со Ковид-19 исто така го носат и потенцијално го шират вирусот после три месеци од нивното закрепнување. Покрај тоа, првиот докажан случај на реинфекција во светот, со различен вид на Ковид-19, штотуку е пријавен надвор од Хонг Конг.

Вкупниот збир е дека ние сè уште се бориме да ја разбереме природата на имуните одговори на Ковид-19 и рано е да се надеваат на серолошко тестирање. Исто така, постои загриженост дека пасошите за имунитет, кои создаваат гумен печат на одобрување, може да ја заведат јавноста во врска со сложеноста на нивниот имунолошки статус, што резултира во нив да ги игнорираат советите за јавно здравје и да го зголемат ризикот од континуирано пренесување.

Исто така, може да се создаде перверзен поттик за поединците да се инфицираат  со цел да добијат имунитет и да се вратат во „нормалниот живот“. Во мај, анкета на „Дејли меил“ покажа дека 19% од Британците размислуваат намерно да се заразат доколку пасошите за имунитет бидат воведени од Владата на Велика Британија.

Ако, или кога ќе се развие вакцина за Кови-19 во иднина, можно е да се воведе шема за сертификација на вакцинација слична на онаа што веќе се користи за жолта треска за да се дозволи патување. Сепак, повеќето експерти веруваат дека вакцината може да стане широко достапна до средината на 2021 година – агонизирачко чекање за секторот за туризам – па дури и ова е оптимистичко предвидување.

Лизгав терен

Застапниците на граѓанските права од обете страни на Атлантикот го означија воведувањето пасоши за имунитет како потенцијален почеток на лизгав терен. Во време кога Black Lives Matter имаат важност светот да ги испита критички своите структурни нееднаквости, овие групи предупредуваат дека пасошите за имунитет може да создадат нова привилегија во форма на елита на антитела.

Американската унија за граѓански слободи (The American Civil Liberties Union (ACLU)) вели дека сертификатите за имунитет може да ги влошат постојните расни разлики во САД. Тоа е затоа што индустриите кои најверојатно ги прифаќаат се оние каде вработените не можат да работат од дома – како што се производство на храна, санитарни услови, транспорт и испорака.

Овие индустрии обично вработуваат имигранти, работници во боја и жени: демографски лица кои веќе имаат нееднаков пристап до здравствена заштита. Овие работници ризикуваат инфекција за да заработат плата и имаат ограничени безбедносни мрежи доколку се разболат.

ACLU предупреди дека пасошите за имунитет можат да бидат дел од „новата инфраструктура за надзор на здравјето што ги загрозува правата на приватност“, загриженост споделена од Ела Јакубоска во Европските дигитални права (European Digital Rights (EDRi)), здружение на организации за граѓански и човекови права од цела Европа.

Јакубоска вели дека „комбинирањето на здравствените податоци со биометриските податоци дополнително ја зголемува можноста на државите да градат многу детални, наметливи и интимни досиеја за луѓето“, вклучувајќи домување, вработување и историја на патувања. „Ова, пак, може да има застрашувачки ефект врз слободата на изразување“ со владите кои користат пасоши за имунитет за ограничување на слободата на движење под изговор за борба против пандемијата.

Во интервју за Би-Би-Си, Адам Шварц, постар адвокат во Фондацијата Електронски граници во Калифорнија, рече дека историски владите не се подготвени да ги вратат безбедносните овластувања откако ќе бидат воведени. „На пример, во пресрет на нападите од 11.09., САД создадоа огромни нови надзорни сили. Деветнаесет години подоцна, тие овластувања сè уште се во рацете на американската влада“. Ова задржување на специјалните овластувања надвор од опсегот на кои првично беа наменети, се нарекува „лажна мисија“ и експертите предупредуваат дека Ковид-19 може да започне ново време на глобално дигитално набљудување.

Владите веќе се наоѓаат во незавидна позиција да го балансираат јавното здравје со потребата за заживување на економијата. И покрај тоа што пасошите за имунитет се појавуваат на површината како лек за заживување на туризмот и значителен дел од глобалната економија, тие исто така ја доведуваат дополнителната комплексноста на човековите права на масата што веќе е под тежината на уникатен настан на векот.